Trouw, January 25, 1996

Pater veroordeeld zonder bewijs

De kapucijner pater Juan Antonio Puigjane (67) was onder de militaire regimes van Argentinië al niet geliefd bij de autoriteiten. Geinspireerd door de bevrijdingstheologie werkte hij in de sloppenwijken en spande zich in voor de bouw van aan de kerk gelieerde klinieken waar de armen goedkope medische zorg konden krijgen. Hij sprak zich luid en duidelijk uit over de wreedheden begaan door de militaire regimes, en was de eerste man die op de Plaza de Mayo in Buenos Aires mee-demonstreerde met de 'dwaze moeders' van 'verdwenen' politieke activisten.

Menig maal werd hij met zijn leven bedreigd, maar omdat de pater zich daardoor niet liet afschrikken, zorgden de militairen ervoor dat zijn vader 'verdween'. Pater Puigjane stond bekend als een vurig aanhanger van niet-gewelddadige actie. Hij zit niettemin al sinds zes jaar in de gevangenis omdat hij verantwoordelijk zou zijn voor een wel degelijk gewelddadige actie tegen een legerkazerne. Volgens Amnesty International is zijn schuld nooit bewezen en moet de pater, veroordeeld tot twintig jaar gevangenisstraf, onmiddellijk worden vrijgelaten. Het vonnis tegen pater Puigjane en enkele andere gevangenen die tegelijk met hem werden veroordeeld, is momenteel ook in studie bij de mensenrechtencommissie van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS), reden waarom Amnesty juist nu extra aandacht vraagt voor deze zaak.

De actie die de aanleiding zou vormen voor Puigjanes arrestatie en latere veroordeling vond plaats in 1989, toen Argentinië al zes jaar een burgerbewind had. Velen vreesden op dat moment echter dat dat burgerbewind elk moment kon worden vervangen door het leger. Zij zagen een veeg teken in de amnestiewet die president Alfonsin uitvaardigde voor militairen die wreedheden hadden begaan.

Ook een stel leden van de Movimiento Todos por la Patria (de Beweging Allen voor het Vaderland, kortweg MTP) maakte zich ernstige zorgen over de plannen van de militairen. Pater Puigjane was in 1986 mede-oprichter van deze organisatie, en zat in 1989 nog in het MTP-bestuur.

Volgens diverse bestuursleden die het hebben kunnen navertellen, was pater Puigjane expres buiten de plannen gehouden die een veertigtal MTP-leden hadden opgevat: bezetting van de militaire kazerne La Tablada, volgens hen een bolwerk van coup-beluste militairen. Veertig bewapende MTP-leden trachtten op die fatale dag de kazerne over te nemen, maar werden onmiddellijk omgeven door drieduizend militairen, politie- en veiligheidstroepen, die de bezetters en enkele soldaten in de kazerne bestookten met onder meer tanks en mortieren, de witte vlag waarmee al spoedig werd gezwaaid negerend.

Nonnen hebben getuigd hoe ontredderd pater Puigjane was toen hij van de poging tot bezetting vernam via de radio. MTP-leden hebben getuigd dat de pater expres buiten de plannen was gehouden, omdat de actievoerders wisten dat hij als pacifist nooit zijn toestemming zou hebben gegeven voor een dergelijke actie. Amnesty International is, na grondige bestudering van de processtukken, tot de conclusie gekomen dat de rechtbank de pater veroordeelde zonder spoor van bewijs dat hij afwist van de plannen tot bezetting, laat staan betrokken was bij de planning of uitvoering daarvan. Amnesty wijst erop dat tijdens het proces de aanklagers uitsluitend Puigjanes lidmaatschap van de MTP en zijn politieke ideeen aanvoerden als reden om hem te vervolgen - waarbij overigens werd voorbijgegaan aan zijn pacifistische overtuiging. Ook de rechters die pater Puigjane veroordeelden waren kennelijk niet geinteresseerd in bewijzen.

Amnesty vraagt het publiek brieven te schrijven (in het Engels) waarin wordt aangedrongen op de onmiddellijke vrijlating van pater Puigjane, omdat diens schuld bij de gewelddadige aanval op de kazerne nooit is bewezen. Het adres: Excelentisimo Sr. Presidente de la Republica Argentina, Dr Carlos Saul Menem, Casa Rosada, Balcarce 50, Buenos Aires C.F., Argentina.